DESIGN PRESSURE COOKER DAK ERAF!

innovatieve, duurzame en lokale alternatieven voor asbestdaken van Groninger boerderijen

Wat zijn innovatieve, duurzame en lokale alternatieven voor de asbestdaken van de Groninger boerderijen? Dat was de centrale vraag voor de Design Pressure Cooker ‘Dak eraf!’ die we hebben georganiseerd in opdracht van de Provincie Groningen, Libau en Boerderijenstichting Groningen.

In 2024 moeten alle asbestdaken in Groningen zijn vervangen door nieuwe daken. Het betreft een enorme operatie, in Groningen komt asbest namelijk veelvuldig voor als dakbedekking op de karakteristieke schuren en stallen. In totaal gaat het om zo’n 120 miljoen m², waarvan ongeveer 75% de agrarische sector betreft.

Ontwerp, materiaal en landschap
Tijdens de Design Pressure Cooker ‘Dak eraf!’ stonden drie boerenbedrijven centraal: het akkerbouwbedrijf van Geert Vos, de veehouderij van Peter Bijenen en een woonboerderij. Deze casussen werden door Eileen Blackmore gekoppeld aan een ontwerper, een ondernemer met materiaalkennis en een specialist op het gebied van landschap, architectuur en energie.

De ontwerpers die deelnamen waren: Simone Larabi, Volken de Vlas en Gerard de Hoop. Zij hebben in het kader van het project We gaan het meemaken onderzoek gedaan naar lokale materialen in Groningen, waaronder hennep, chitine, baksteen, schelpen en klei.

De materiaalkennis kwam van vertegenwoordigers van de innovatieve bedrijven Novareet, Hempflax, Icopal en Bionic Coatings. De teams werden daarnaast nog ondersteund door Rob Jacobs van L’Orel consultancy, Gerben Kleiman van Libau en bouwhistoricus Gitta op den Akker.

‘Al prakkiserend kom je er wel!’
Tijdens de DPC werd duidelijk dat de oplossing gezocht moet worden in een modulair systeem, met als basis een waterdicht, damp-open, geïsoleerd dak. De rest van de invulling, functionaliteit en esthetiek is aan de boer of bewoner zelf. Zo is de oplossing geschikt voor meerdere doeleinden. Boer Geert: ‘Dát is de pressure cooker; al prakkiserend kom je er wel!’

Eerste conclusies:

• Werken aan een modulair systeem.
• Er is een voorkeur voor lokale materialen bij alle deelnemers.
• Esthetische waarde is belangrijk voor meeste boeren.
• Er is behoefte aan een proeftuin; om materialen buiten te kunnen testen, om constructies uit te proberen, om verschillende vormen te tonen waarin rekening is gehouden met de esthetische waarde én om het belang van dit project te laten zien.
• Voor creëren van meerwaarde door integrale oplossingen en/of integreren van nieuwe functies in het dak zijn ook partijen nodig als ingenieurs, constructeurs, bouwfysici en/of architecten.

Deze eerste bijeenkomst was in maart in de Heyema Heerd – ook met een asbestdak – in Oldenhove. In april komt de groep weer bij elkaar in het Novariet Experience Centre in Musselkanaal.

In Groningen gaat het dak eraf
De Design Pressure Cooker is een onderdeel van het project ‘In Groningen gaat het dak eraf’. Studenten, onderzoekers en bedrijfsleven uit meerdere sectoren worden hierbij uitgedaagd concrete plannen in te dienen voor het (verder) ontwikkelen van innovatieve soorten dakbedekking. Criterium daarbij is dat er meerwaarde wordt gecreëerd op terreinen als duurzaamheid, energietransitie, aardbevingsbestendigheid, maatwerk bij functieverandering en herbestemming, behoud van cultureel erfgoed en ruimtelijke kwaliteit.

Uiteindelijk doel is het Groningse bedrijfsleven te stimuleren tot innovatie en tot productie van nieuwe dakbedekkingsmaterialen voor deze grootschalige vervangingsoperatie.

DESIGN PRESSURE COOKER
De DPC is een laagdrempelige manier om kennis te maken met het werken met een ontwerper, design denken en duurzame innovatie. Tijdens een DPC werken een ontwerper en een ondernemer in één dag van vraag naar innovatie. Van idee naar concrete realisatie. In een ochtend- en middagsessie komen de twee partijen tot een duidelijke opgave, brainstorm en resultaat. De dag wordt afgesloten met een plenaire presentatie van alle deelnemers.

De DPC dwingt de deelnemers tot focus en intuïtief werken. De ondernemer gaat naar huis met een concreet plan of tekening waar hij meteen mee aan de slag kan. 
Enkele weken na de DPC nemen wij contact op met de ondernemer om te bespreken hoever hij is met de uitvoering en om te onderzoeken wat nog nodig is om het plan verder op te pakken.

Winst voor bedrijf en milieu
Met het organiseren van een DPC willen we samen met Noordelijke bedrijven en organisaties een stap maken om productontwikkeling innovatiever en duurzamer te maken. 80% van de kosten en milieubelasting van een product wordt bepaald door het ontwerp. Wanneer een ontwerper in een vroeg stadium bij een productvraag wordt betrokken kan dit dus veel opleveren voor het bedrijf en het milieu.